TRONG KHI CHỜ TRÀ NGUỘI

Chương 4.

Z: Chào buổi sáng. Tôi có thể giúp được gì cho cô không?

M: Tôi đang giận.

Z: Giận dữ là hình thức sâu xa của sự quan tâm.

M: Tại sao?

Z: Một người không quan tâm sẽ không bao giờ nổi giận. Chuyện gì đã xảy ra với cô?

M: Có nhiều thứ. Tất cả đều là chuyện riêng tư .

Z: Hầu hết cảm giác giận dữ là riêng tư. Có một việc gì không quá riêng tư cô kể tôi nghe?

M: Có. Thứ sáu tuần trước khi vừa ra khỏi phòng làm việc của bác sĩ, trong khi lái xe qua một ngã tư tôi nhìn thấy một chàng thanh niên, trẻ hơn tôi vài tuổi, đang đứng ngay giữa ngã tư để điều khiển xe cộ qua lại. Đôi khi các ngọn đèn đường bị hỏng, chưa kịp sửa, cảnh sát cũng làm như vậy. Tôi nhìn quanh, đèn đường không bị hỏng anh ta lại không mặc đồng phục cảnh sát, nhưng đưa tay chỉ trỏ, mồm la lớn, dáng điệu rất thuần thục. Điều làm tôi ngạc nhiên là tất cả xe cộ đều nghe lệnh anh ta.

Z: Và điều đó làm cô giận?

M: Đúng vậy. Tôi không thể hiểu nổi sự ngu ngốc của con người?

Z: Tôi thì cho rằng đó là một câu chuyện thú vị.

M: Thú vị như thế nào?

Z: Thú vị ở việc tất cả mọi người đều nghe lệnh anh ta.

M: Ông nghĩ thế?

Z: Lịch sử vẫn thường diễn ra kiểu ấy. Rồi chuyện gì xảy ra sau đó?

M: Tôi dừng xe lại, tấp vào lề đường. Tôi tiến lại gần anh ta. Anh ăn mặc lôi thôi, áo sơ mi lật ra ngoài, mặc trái, nói rất nhiều, không ngừng, nhưng cử động nhịp nhàng. Tôi nhận ra ngay đó là một người bị hưng cảm.

Z: Hoặc một người đang dùng thuốc kích thích?

M: Đúng vậy. Nhưng tôi đã thấy những người như vậy.

Z: Những người nào?

M: Trong gương. Khi tôi nhìn vào. Khi đến gần, tôi cảm giác tốt lên về bản thân mình.

Z: Vì sao mà cô cảm thấy tốt hơn? Rồi sao?

M: Cuối cùng tôi quyết định gọi cảnh sát. Họ đến và mang anh ta đi.

Z: Cô cảm thấy tốt hơn vì cô đã làm được một việc tốt cho xã hội.

M: Không phải. Tôi cảm thấy tốt hơn vì ở ngoài kia có những người đau khổ hơn tôi.

Z: Nhưng anh ta không tự biêt điều ấy, nếu đó là một người hưng cảm.

M: Một cá nhân cũng thế. Một dân tộc cũng thế. Tôi thích cách nói chuyện của ông, Nhưng tôi không thích sự lạnh lùng của ông. Tôi không thể vượt qua khoảng cách.

Z: Vì sao cô muốn vượt qua khoảng cách?

M: Vì tôi thích được trò chuyện một cách dịu dàng.

Z: Cuộc đời vốn dịu dàng. Sự dịu dàng gần với sự giả dối. Sự chính xác và sự gay gắt của ngôn ngữ mang người ta đến gần sự thật hơn. Khác người khác, tôi chỉ có phương tiện duy nhất là ngôn ngữ.

M: Còn giao tiếp phi ngôn ngữ?

Z: Đúng vậy. Nhưng ngôn ngữ là thứ đầu tiên, ví dụ trong một tác phẩm, ngôn ngữ đi trước cấu trúc. Trước khi một vật trở thành biểu tượng, như một con chim là biểu tượng của tự do, thì vật ấy phải có thật, con chim ấy phải có thật.

M: Người ta không thể tượng tưởng về một con chim không có thật?

Z: Không thể. Trong văn chương người ta gọi đó là sự giả dối.

M: Điều này chạm tới tự do sáng tạo của người nghệ sĩ.

Z: Không có một tự do nào như thế trong người nghệ sĩ cả. Cô thử nghe một bản nhạc, chúng tuân theo những quy luật của âm nhạc. Hãy đọc một bài thơ, câu trên và câu dưới phải hợp với nhau.

M: Đối với thơ tự do thì sao?

Z: Tôi cảm thấy các nhà thơ hiện nay làm thơ tự do một cách bừa bãi. Thơ tự do là một thể thơ, nó không hoàn toàn tự do. Nhà thơ phải sáng tạo ra quy luật riêng của nó.

M: Món ăn không được nấu chín quá, không được sống quá.

Z: Ahah. Cô là một người thích nấu ăn.

M: Không một người phụ nữ nào không thích nấu ăn.

Z: Tôi đã gặp những người phụ nữ hoàn toàn không thích nấu ăn.

M: Đó là những người phụ nữ không hạnh phúc.

Z: Như vậy cô là một người hạnh phúc?

M: Không. Đó cũng có thể là bọn nổi loạn, đầy rẫy bây giờ.

Z: Xã hội cần bọn nổi loạn.

M: Thỉnh thoảng. Khi tôi bị cơn trầm cảm dày vò, mất ngủ, buồn chán, sợ sệt, tức giận, tôi không bao giờ nấu ăn. Nhiều tháng trời. Khi tôi khá lên tôi lập tức nghĩ đến món ăn.

Z: Đời sống của cô hoàn toàn phụ thuộc vào tâm trạng.

M:Trí tuệ không chi phối được tình cảm của tôi. Cảm xúc của tôi là nội dung của đời sống, cũng như nội dung của tác phẩm quyết định hình thức của nó.

Z: Đôi khi hình thức cũng quyết định nội dung

M: Tôi không thích điều ông nói, đó chỉ là sự trang trí.

Z: Trang trí khác với hình thức. Cũng như trang điểm của một người phụ nữ khác với hình thức của người ấy. Có hai loại trang trí: loại không có chức năng và loại có chức năng. Loại trang trí có chức năng tạo ra hình thức.

M: Như vậy tôi có thể thay đổi hình thức của tôi để làm tâm trạng tôi tốt lên

Z: Đúng vậy. Sự trang trí nhà cửa hay sự trang điểm cơ thể, các hình thức luyện tập khác làm cho cô tập trung vào giây phút hiện tại. Một người đẹp hơn sẽ vui vẻ hơn.

M: Giây phút hiện tại quan trọng như thế nào?

Z: Khi tập trung vào giây phút hiện tại, bạn sở hữu nó. Người ta không thể sở hữu quá khứ hay tương lai, người ta chỉ có thể sở hữu hiện tại.

M: Nhưng hiện tại làm tôi lo lắng. Khi đem lòng yêu một người nào, tôi nơm nớp sợ mất anh ta.

Z: Sợ không phải là hiện tại. Sợ là tương lai.

M: Còn giận dữ là gì?

Z: Là có một sai lầm ở đâu đó.

M: Ông có vẻ cặm cụi suốt ngày để sửa chữa nhỉ?

Z: Đúng vậy, tôi không thấy việc nào quan trọng hơn: sửa chữa cuộc đời. Nhưng chúng ta sẽ dừng lại ở đây cho đến thứ sáu tuần tới. Tạm biệt.

M: Tạm biệt.

(còn tiếp)

Nguyễn Đức Tùng