CHÁY RỪNG

(Thư Gởi Con Trai- Nguyễn Đức Tùng)

Ở miền Tây Bắc Mỹ mùa hè này khô hạn, không một giọt mưa, cháy rừng khắp nơi.

Trên đường đi câu cá về nhà, chúng ta băng qua một khu rừng có mùi cháy khét, con nhớ không. Mặt đất khô, nứt nẻ, nóng bỏng. Đó là buổi chiều tháng Tám, trước ngày khai trường. Những trận cháy rừng kéo dài mấy tuần liền, vẫn tiếp tục, khói bay mù mịt bầu trời, cay mắt. Con nhìn thấy một đống lửa hình như có người dập chưa kỹ, tro tàn ngún khói, và chúng ta lội bộ xuống suối xa để xách nước về dập tắt ngọn lửa âm ỉ ấy.

Khi ta còn nhỏ tuổi, bằng tuổi con bây giờ, ta đã trải qua một mùa hạn như thế. Đêm nóng bức như sự chờ đợi, ta ướt đẫm mồ hôi, trở mình suốt đêm, nghe tiếng muỗi. Một lần nọ trong đêm có tiếng la hét dữ dội, cả xóm bừng dậy. Lửa cháy đỏ rực góc trời. Đứng trong cửa sổ, chín tuổi, nhà cháy ở góc xóm nhỏ. Nhà ở thôn quê thời ấy làm bằng các vật liệu như tranh tre nứa rất dễ bén lửa. Sau này ta biết rằng ngôi nhà ấy cháy không phải vì tai nạn, mà một người đàn ông quá đau khổ đã đốt nhà, căn lều nhỏ ở gần bến sông, và ra đi. Đám cháy để lại trong lòng ta vết thương bỏng rát.

Buổi chiều ấy khi hai chúng ta băng qua rừng, con đã đứng lại một lúc. Ta đã vòng tay qua lưng con, ôm khẽ. Con đã đứng yên trong tay ta, thật lâu. Trong không gian, nồng nặc mùi khói, mùi lá và côn trùng cháy khét, mây mù, mặt đất khô, trước mặt chúng ta, mặt trời đỏ rực, đó là một màu đỏ không thể nào quên, đỏ lừ đừ, đỏ hung dữ, đỏ khao khát, đỏ buồn rầu, tang tóc.

Màu đỏ của diệt vong. Màu đỏ của những cuộc cháy rừng, của những cuộc chiến tranh, lúc nào cũng rình rập nhân loại. Ở dưới chân con có một mẩu gỗ đã cháy thành than, con cầm lên, thả xuống trên nền đất cứng, hòn than kêu loong coong như kim khí. Con biết rằng đó là gỗ quý. Ta đã gặp thứ gỗ quý này cháy thành than khi bị đốt rừng, cuối những năm một chín bảy mươi thế kỷ trước, trong kế hoạch phá rừng làm rẫy khủng khiếp, ở vùng miền đông Nam bộ.

Ở nhiều nơi trên thế giới, hiện nay, ngay vào lúc này đây, sự hủy diệt tàn bạo, do thiên nhiên và do con người gây ra, vẫn còn tiếp tục. Đôi khi dưới những hình thức khác, tinh thần hay vật chất, đôi khi giống hệt như vậy, một trận cháy rừng.

(Trong Thư Gởi Con Trai, NXB Phụ Nữ, 2023)