CHÚNG TA NÓI GÌ KHI CHÚNG TA NÓI VỀ TIỂU THUYẾT

2. Văn chương làm cho nỗi buồn chịu đựng được, thói nô lệ được nhìn thấy, lẽ công bằng được tìm kiếm và tình yêu trở nên khả thể.

Nếu bạn không mong muốn một điều gì, thì đó không phải là một tiểu thuyết.

Đó chỉ có thể là một giai thoại. Hay một bài thơ.

Cái đèm đẹp trong một hình ảnh thi vị hay trong một ý tưởng thông minh liến thoắng bất ngờ trong thơ là thứ ghê gớm.

Nhà thơ có tài bộc lộ sự bất tài của mình trong nó.

Nhà thơ bất tài cũng giấu mình sau nó, nhờ nó mà lòe bịp được thiên hạ, kể cả chính mình.

Trong thơ, không có tư tưởng tức là không có tài.

Khi tôi thức dậy nửa đêm trong khách sạn trên đường Lý Thường Kiệt, mưa tạnh, dưới chân giường hai cái va li, một lớn một nhỏ, và túi xách xanh đen, nằm đó, chưa mở. Tôi nghe tiếng hai người đàn bà đi trong hành lang, một người nói to: em nghĩ em bị mãn kinh. Tôi thấy một người đàn ông đi lạc trong thành phố. Một người quỳ trong nhà thờ, cầu xin một điều gì.

Khi em đủ đầy, em sẽ không cầu xin nữa, để dành cho người khác, nàng đã nói thế, từ trong một góc tối, hẹp.

Câu ấy lúc nào cũng làm tôi dừng lại, dù đang bước đi.

Trên thành cửa sổ, hoa cau trong chiếc ly thủy tinh đầy nước, mới nở, thơm, xiêu vẹo, không ngã. Một thiếu nữ mang đến cho tôi ở phi trường. Tôi cố nhớ xem mình sẽ làm gì trong hai mươi bốn giờ tới ở Hà Nội.

Bạn đi tìm điều gì ở đây?

Thế giới thay đổi. Chúng ta đang ở trong điểm chuyển tiếp, chúng ta cần quyết định xem tương lai nào chúng ta muốn sống. Nhưng trong nhiều quốc gia, con người không quyết định điều ấy. Hồi chiều tối, tôi ngồi nhìn cuộc biểu diễn của Doan Hoan trong căn nhà kỳ lạ của nhạc sĩ Ngọc Đại về tội ác và sự vượt thoát, tôi nghĩ. Nhạc sĩ in tặng tôi một trăm ca khúc phổ nhạc thơ tôi. Anh cũng phổ thơ của Nguyễn Lãm Thắng, Lê Vĩnh Tài, Đặng Tiến, nhiều người khác. Ngồi quanh tôi có Nguyễn Đình Chính, Hoàng Hưng, Hàm Anh Phan Thủy, Đinh Thị Hường, Phương họa sĩ chồng của Hoan Doan, khuôn mặt khắc khổ và đẹp, một đạo diễn từ Hưng Yên làm món bíp tết lừng lẫy, chúng tôi ăn ngấu nghiến với rượu vang. Theo yêu cầu của tôi, Hoàng Hưng đứng ở cửa trong bóng tối hút thuốc lào, khuôn mặt sáng lên thơ ngây.

Người khác khó khăn đến nỗi bạn phải vô cùng nhẹ nhõm.

Sự vắng mặt của em hiện diện khắp nơi.

Nguyễn Đức Tùng

(còn tiếp