CON ĐƯỜNG. nguyễn đức tùng

CON ĐƯỜNG 4: CHẶNG ĐƯỜNG THƯƠNG KHÓ

Nguyễn Đức Tùng

Sức hấp dẫn của một người đến từ sự nhẫn nhục.

Đó không phải chỉ là một hạnh của giới tu hành Phật giáo, đó cũng chính là trái tim của người đã rũ bỏ tất cả, trên chặng đường thương khó.

Thực ra có một điều gì mà tôi không thể gọi tên được, trong tim chúng ta, bị che khuất bởi những thứ khác, nhưng lúc nào cũng ở đó. Có người gọi đó là sự trong sạch nguyên thủy, có người gọi là lương tri. Tôi từng làm việc khám bệnh trong các nhà tù, tiếp xúc với nhiều hạng người, những người can tội buôn lậu và những người can tội giết người, da trắng da đen da vàng, nam và nữ, tôi đều tìm thấy ở họ một điều gì khiến chúng ta xúc động. Không phải đối với người nào tôi cũng nhìn thấy điều đó, không phải vì họ không có, mà vì tôi không có đủ thời gian hay khả năng để nhìn thấy.

Đạo Phật không đặt nặng lắm hành động của con người, mà chú ý nhiều hơn đến cái bản tâm. Tâm tức là tim. Bên trong trái tim. Khi bạn nhìn thấy bất công, những nghịch cảnh xảy ra đối với những người khiêm tốn và nhẫn nại, bạn nhớ rằng không có tội ác thì không có tốt đẹp, không có bóng tối thì không có ánh sáng, cả hai tạo ra đời sống con người. Thiện và ác là hai mặt của tồn tại. Ở một cõi nào đó, thiện và ác chỉ là một.

Mỗi khi nghĩ thế, lòng tôi dịu lại, tôi bắt đầu nhìn thấy những khái niệm căn bản của Phật giáo như lục độ, hay sáu hạnh Ba la mật, nói đến ba tu phước là bố thí, trì giới, nhẫn nhục và ba tu huệ là tinh tấn, thiền định, trí tuệ. Người chịu được sự hành hạ và sự làm nhục của thế gian, tức là đạt được hạnh nhẫn nhục, không phải vì giỏi chịu khổ cực như một nghĩa vụ mà xem đó như ch ặng đ ư ờng ph ải qua của họ. Sự nhẫn nhục chỉ có thể là sự nhẫn nhục thật sự nếu nó mang lại cho người thực hành một lối sống an vui.

Cũng như vậy, một người khất thực chỉ ăn ngày một bữa trước giờ ngọ, nếu cho rằng đó là một nghĩa vụ, tự ép mình mà làm, thì không làm được lâu dài. Chỉ khi nào  người đó biến việc ăn một bữa thành niềm vui, sự sảng khoái, may mắn, thì người ấy mới có thể làm được một cách lâu dài. Một người như thế bao giờ cũng có khả năng yêu thương một điều gì rộng lớn hơn, một điều gì cao cả hơn. Rộng lớn và cao cả như một ngọn núi, và bạn biến mất ở đó. Ngọn núi ấy chiếm hữu bạn, chứ bạn không chiếm hữu ngọn núi ấy.

Chúng ta thường yêu thương những con vật nhỏ nuôi trong nhà, con chim hót bên bờ dậu, dế trong cỏ, đứa bé bò trên sàn nhà. Chúng ta yêu những điều nhỏ bé. Hãy tập yêu thêm những điều lớn hơn. Lớn như ngọn núi. Lớn như nhân loại. Lớn như tình đồng bào. Trong những hoàn cảnh khó khăn, trong những thời kỳ đen tối, khi cái ác trấn áp cái thiện, sự nhẫn nại là đạo hạnh lớn phải nắm giữ.

Sự nhẫn nhục, cũng gọi là kham nhẫn, không phải là sự chịu đựng một cách thụ động, cúi đầu xuống như dê và cừu, để mặc người khác ăn thịt. Bọn ăn thịt người kh ác bây giờ  rất đông, ngày c àng đ ông. Sự nhẫn nhục mà chúng ta nói tới là nhằm nuôi dưỡng sự sống cho một cá nhân và cho một dân tộc, giữ lấy niềm tin, không để bị hủy hoại bởi thời buổi khó khăn, chờ duyên khởi để chuyển hóa các yếu tố xấu bên ngoài. Tôi từng nhìn thấy một tù nhân phạm tội giết người, bị án chung thân, chảy nước mắt.

Vì sao chúng ta khóc? Vì khi khóc, nước mắt chảy ra. Nước mắt ấy làm sạch con mắt của chúng ta, để chúng ta nhìn thấy rõ hơn chân tướng sự vật. Nước mắt ấy có thể chảy sâu vào trong lòng bạn, làm sạch những vết thương cá nhân, làm cho những xúc cảm oán th ù và t ội lỗi không còn đau đớn nữa, trở nên lành mạnh. Nhân loại khóc vì chấp nhận lẫn nhau.

Sự lay chuyển ấy chỉ có thể đến từ những người kham nhẫn nhất. Những người đi trên đường, lắng nghe cơn bão tới.

Nhìn thấy một người như vậy, như bạn nhìn thấy vàng ròng.

Cũng như khi bạn đã đem lòng yêu một người nào, không có một người thứ hai nào thay thế được.

Nguyễn Đức Tùng

(còn tiếp)