LÒ MỔ TRONG CÁCH NHÌN CỦA NHÀ THƠ

Nguyễn Quang Thiều

Cách đây nhiều năm, tôi đọc trên một tạp chí văn học Mỹ, họ viết: phê bình chia ra 2 khu vực: Phê bình của các nhà nghiên cứu, giảng dạy và phê bình của những người sáng tác. Mỗi khu vực phê bình sẽ mang đến cho người đọc một cánh cửa để bước vào tác phẩm.

Hai hôm trước, tôi đã trân trọng giới thiệu bài viết của nhà phê bình văn học, tiến sỹ Lê Hồ Quang về trường ca Lò Mổ. Một số người nói qua bài của tiến sỹ Lê Hồ Quang họ đã tìm được lối vào Lò Mổ và bắt đầu hiểu rõ hơn NÓ là cái gì. Một số người nói họ đã lưu lại toàn bộ bài viết này để tiếp tục đọc và suy ngẫm. Cá nhân tôi vẫn tiếp tục đọc. Tôi đọc không chỉ vì bài viết về tác phẩm của tôi mà để trang bị thêm cho mình phương pháp và tư duy tiếp nhận một tác phẩm nghệ thuật nói chung.

Hôm nay, tôi hân hạnh được giới thiệu cái nhìn của một số nhà thơ về Lò Mổ.

Dưới đây là bài viết của nhà thơ Nguyễn Đức Tùng, người vừa cho ra mắt THUYỀN ở Việt Nam. Đấy là một tác phẩm mà các nhà văn, nhà thơ và người yêu văn chương cần đọc. Nếu các chính trị gia đọc được nữa thì hay vô cùng.

MỘT NGHI LỄ

Nhà thơ Nguyễn Đức Tùng

Trong thời kỳ khó khăn, con người đến với thơ, vì sự thất vọng và sự tìm kiếm ý nghĩa. Thơ hôm nay không phải chỉ là tình ca. Thơ hôm nay nhìn thấy quyền lực của nó trong chi tiết nhỏ bé, phép lạ hằng ngày, trong đáp ứng đối với hoàn cảnh khắc nghiệt. Thơ mang bạn đi qua thăng trầm, giúp bạn hiểu ý nghĩa của tồn tại. Trường ca Lò Mổ của Nguyễn Quang Thiều là một đáp ứng như vậy. Thơ anh không dễ đọc, nhưng một người ở tình cảnh thất vọng tìm thấy ở đó sức mạnh của chính mình, hồi phục từ chấn thương.

"Đã có lúc chàng muốn chui vào tấm da bò

Để bước đến nhận một nhát búa rung trên đỉnh đầu

Như một cái hạt khổng lồ tách vỏ nổ vang"

Lò Mổ là bài thơ trữ tình nhưng cũng là câu chuyện kể, về chàng trai làm việc trong lò sát sinh, diễn tiến xoay quanh chàng, chủ lò, con vật, thiếu nữ. Lối kể có khuynh hướng hiện thực huyền ảo, nhiều đối thoại và tranh luận, tạo ra các vòng đồng tâm, nhưng xung đột được đẩy lên cao và giải quyết. Từ sau Sự mất ngủ của lửa, Nguyễn Quang Thiều trung thành với thế giới của mình: một thế giới thơ mộng, giận dữ. Như đứa trẻ bị tổn thương, Lò mổ phản ánh sự hoành hành của cái ác. Tác giả đi giữa cơn mê, nhưng cơn mê không phải là hoang tưởng, đó là sự thật thơ ca. Sự thật thơ ca là sự thật tượng trưng. Khác với sự thật khoa học, nó nằm trong văn bản, người đọc đi từ đầu đến cuối, qua các khúc quanh, cấu trúc phi tuyến tính, thấy bài thơ là một nghi lễ. Nghi lễ giúp con người trước cảm xúc: thơ anh phóng túng mà nghiêm trang. Các tổn thương được anh gọi ra, được hiểu và do đó chịu đựng được: đó là hoài niệm mới của Nguyễn Quang Thiều. Im lặng không bảo vệ bạn trước tội ác; tiếng nói của thơ làm điều ấy.

Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ quan trọng nhất của thơ Việt đương đại. Thơ đương đại là tiếng nói trực tiếp về đời sống và tình yêu đối với nó. Tiếng nói ấy là sự làm mới quan trọng nhất của thơ Việt.

"Ánh sáng tràn ngập chàng"

Nỗi buồn của Lò Mổ phát sáng. Ánh sáng tâm linh và cái đẹp nghệ thuật hướng dẫn chúng ta. Bố cục mười tám chương, trình tự kể, nhân vật, đa giọng điệu, tạo nên cấu trúc cân xứng. Nguyễn Quang Thiều viết Lò Mổ như toàn bộ đời sống của anh phụ thuộc vào nó, và tôi nghĩ, đó là nguyên nhân của sự thành công của trường ca này.

Nguyễn Quang Thiều

( tranh dưới: 1 trong 18 bức màu nước và tổng hợp vẽ cho Lò Mổ, khổ 110 x 130cm)

(nguồn: Nguyễn Quang Thiều FB)