THUYỀN

Hoa Thai

Review dài nhất từ trước đến nay của mình, chỉ dành cho ai chịu đọc , hoặc mua luôn sách mà không cần review, hihi.

Mình không phải dân chuyên viết, nên chỉ những câu chuyện thật sự “chạm” thì ngôn từ mới tuôn ra được. Và Thuyền của tác giả Nguyễn Đức Tùng là một trong những cuốn như vậy. Chưa đọc xong mà bao nhiêu chữ trong đầu cứ nhảy nhót và thôi thúc mình viết ra. Có nhiều lý do mình muốn giới thiệu cuốn này, trong đó lý do tiên quyết và quan trọng nhất chính là ở tác phẩm: “nó rất hay và xứng đáng để được nhiều người biết đến”. Một lý do khác hơi nhạy cảm đó là quá ít người Việt, đặc biệt là người trẻ biết về một giai đoạn lịch sử “đau thương” của dân tộc, giai đoạn hậu chiến hay còn gọi là giai đoạn “thuyền nhân”. Mình trước đây lười đọc nên cũng không biết nhiều, dù cũng có người nhà ở cả “bên thắng và “bên thua”. Mình chỉ lõm bõm nhớ những câu chuyện của bố hay kể về gia đình người bác ruột (chị gái bố mình) ở Sài Gòn mà cũng vì hoàn cảnh lịch sử mà gần như mất hoàn toàn liên lạc với anh chị họ; mình chỉ may mắn gặp được bác hai lần khi từ Mỹ về thăm quê sau bao năm xa xứ. Sau này đến khi đọc lậu cuốn “Bên thắng cuộc” mình mới biết rõ hơn về những câu chuyện khủng khiếp thời đó, rồi nó khiến mình để ý hơn những câu chuyện tương tự của khá nhiều Việt kiều mình từng gặp gỡ. Cuốn sách chính thống gần đây nhất nói về đề tài này mình nghe là cuốn hồi ký “Đến nơi rồi” của Cát Thảo Nguyễn.

Khi cuốn Thuyền mới phát hành mình cũng chưa thực sự hào hứng vì mình hình dung được những thứ sẽ đọc, những thứ buộc mình suy nghĩ thậm chí ám ảnh, nhưng khi đọc được review của giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, một Việt kiều Úc nổi tiếng thì mình quyết định mua và đọc. Và đó thực sự là quyết định đúng đắn, sẽ rất thiếu sót nếu không đọc cuốn này để có được cảm nhận khác về câu chuyện thuyền nhân, người tị nạn Việt nam nói riêng, về cách mà người trong cuộc làm dịu bớt nỗi đau của chính mình và hơn cả là bài học về câu chuyện nhân sinh. Mình sẽ không nói về những chuyện, cảnh đời, những chia lìa, nhục nhã, bi thương, cái chết…., những thứ chỉ có trong “địa ngục” mà tác giả kể lại trong câu chuyện của mình vì những thông tin đó có đầy rẫy trên các trang tin khác nếu bạn muốn biết. Mình sẽ chỉ viết về những thứ khiến mình thấy cuốn sách thực sự lấp lánh và “chạm” đến mình. Theo ý kiến cá nhân, đấy chính là phần xuất sắc nhất của câu chuyện dù viết về một giai đoạn kinh hoàng của hàng triệu người Việt, là lý do mình khuyên bạn nên tìm mua cuốn sách này nếu bạn đã bỏ công đọc đến tận đây (review chuyên nghiệp nha)

Mình không có khả năng phân tích về tính thơ, tính nhạc của những câu chữ trong cuốn sách như giáo sư Tuấn, nhưng mình cảm được cái hay trong ngôn từ mà tác giả sử dụng để kể về câu chuyện bi thương của mình cũng như của cả dân tộc trong giai đoạn hậu chiến từ sau 1975 đến những năm 1980. Khi đọc cuốn này mình phải đọc thật chậm và không liền mạch dù nó rất cuốn hút vì nếu đọc nhanh bạn có thể thấy sốc và không thể thấm hết được những câu hỏi đầy triết lý, những tự sự đôi khi hơi khó hiểu. Bởi theo chính tác giả khi quyết định phải ghi lại những sự kiện lịch sử, những sự thật thì ông cũng không thể viết được liền mạch “…thế là anh viết, một cách cẩu thả, không có kỷ luật, trên những tờ giấy rời……những dòng chữ ấy những ghi chú ấy, đều là những mảnh đứt gãy, nối liền nhau bởi một sợi dây vô hình, sự tưởng tượng, niềm hối hận, nỗi phản kháng vô hình đối với số phận…”. Mình không rõ tác giả bắt đầu viết về câu chuyện này từ bao giờ, khi đã ổn định sự nghiệp vững vàng (một bác sỹ) và khi có gia đình nơi đất khách hay trong những giai đoạn khó khăn chật vật vượt qua những ám ảnh, nỗi nhớ quê hương và từng bước chữa lành cho mình nhưng cái đẹp của câu chuyện này là ở cách tác giả kể lại đời mình, kể lại những bi thương của cả một dân tộc mà không hề có sự thù hận, oán hờn như thường vẫn thấy ở nhiều người khác “Con người phải vượt qua những chặng đường nào để đi từ thù hận đến quên lãng, từ chia ly đến đoàn tụ, tôi không thể biết. Tình yêu là mối quan hệ giữa tôi và người khác. Sự bao dung là giữa tôi và tôi”.

Đọc truyện nhiều đoạn mình không thể khóc mà phải nín thở vậy mà trong hơn 300 trang truyện bạn sẽ gặp vô cùng nhiều chữ TÌNH YÊU. Sau bao nhiêu lâu thì một người có thể quên được những nỗi đau, những ám ảnh điên dại, đặc biệt là chấn thương tâm lý của tuổi thơ, tuổi trẻ? Chắc không ai quên được hoàn toàn, xóa khỏi ký ức, mà chỉ tạm thời quên rồi lâu lâu nó sẽ lại tấy lên, âm ỉ hành hạ. Chàng trai trong câu chuyện cũng không phải ngoại lệ: “Có những người hồi phục sau vết thương của thương tiếc, có những người không bao giờ hồi phục, nhưng những đứa trẻ bị chấn thương khó vượt qua hơn cả. Tôi là một đứa trẻ và niềm thương tiếc sẽ trở đi trở lại với tối”. Đã có rất nhiều ám ảnh, ảo giác, nhiều lần muốn tìm đến cái chết: “có một nỗi vui mừng thầm kín của kẻ sống sót trong khi những người khác đều chết hết âm thầm len lỏi trở lại…..cảm giác có lỗi ấy bao phủ cuộc đời anh, sau này, đi đâu, làm gì, nó vẫn trở lại, anh ngày càng đi dần tới cái chết”. Trong câu chuyện của mình nhân vật đã gặp nhiều người bỏ cuộc, đầu hàng số phận, ngay trên con thuyền oan nghiệt lênh đênh hơn 3 tháng trên biển, trong một trại tị nạn ở biên giới Thái Lan – Campuchia hoặc thậm chí là ở nơi tưởng như đã an toàn, tự do. Vậy mà anh vẫn có thể sống, học tập làm việc, từ bỏ ý định thua cuộc “…không phải là sự vươn lên trong cuộc sống mới, mà chỉ là sự cân bằng tạm thời…Tôi phải sống với chúng, quen dần đi với những cơn ác mộng, chờ cho đến sáng hôm sau, tình yêu là chờ đợi”.

Chắc hẳn phải có một tình yêu vô cùng lớn với cuộc sống, với con người thì mới giúp một người trải qua những thứ khủng khiếp như vậy tiếp tục tồn tại rồi kể lại theo một lối viết mạch lạc và đẹp đến thế. Trong truyện bạn sẽ gặp những khoảnh khắc tuyệt diệu của thiên nhiên, của tình người, tình yêu như cảnh đàn chim di cư trên biển, đàn đom đóm dẫn đường trong một lần ảo mộng, đàn bướm chúa Monarch ở Canada, những ngôi nhà, làng quê, một con sông, một chiếc lá …những kỷ niệm với người yêu dấu đã mãi đi xa, với người mẹ dịu dàng và còn nhiều người tốt khác mà nhân vật đã gặp trong hành trình của mình: “Bạn bỏ nhà ra đi khi còn trẻ tuổi. Thế là, những ngày sau, bạn đều ngoái lại. Không phải chỉ là căn nhà, cái sân gạch, bạn ngoái lại tuổi thơ của mình, ngoái lại thời gian”. Vì là một người giỏi sử dụng ngôn từ nên tác giả còn đặc biệt nhấn mạnh đến vẻ đẹp của ngôn từ, cũng là một thứ nâng đỡ anh “Những chữ giúp con người tha thứ cho các hoàn cảnh, sự thương tiếc không làm cho ai tốt hơn,….nhờ ngôn ngữ văn chương, tôi trở thành một người khác, đau đớn hơn, hạnh phúc hơn, bao dung hơn”.

Đây là một tiểu thuyết hư cấu nhưng mình tin là phần lớn nếu không nói là tất cả nội dung trong câu chuyện là sự thật, chỉ là cách viết, cách sắp xếp tài ba của tác giả khiến người đọc thấy thực thực hư hư và đôi khi quay cuồng tâm trí. Khi thì thấy giống kể chuyện, khi thì như tự sự với rất nhiều triết lý sống mà phải một người đủ trải nghiệm qua đủ hết cung bậc cuộc đời, đủ thức tỉnh mới có thể viết ra được. Nó giúp người đọc thấy bớt nặng nề và cảm phục. Tôi tin là mình học được nhiều điều về con người về những thứ tưởng như vô lý nhưng vô cùng hiển nhiên từ tác phẩm này.

“Tôi ghét những chiếc máy bay bay ngang qua đầu mình, những chiếc tàu biển đi cắt qua chân trời, giận dữ trước một nhân loại thờ ơ với số phận của người khác, nhiều năm sau tôi mới biết rằng nhân loại ấy không thể làm gì được”

“Tôi cứ tưởng rằng ký ức là quá khứ, nhưng bây giờ tôi biết rằng ký ức là cách tôi đối xử với quá khứ trong tương lai”

“Kể lại sự thật không phải một lựa chọn dễ dàng. Tôi là người may mắn đã sống sót, và cảm giác may mắn ấy vừa làm tôi hạnh phúc vừa làm tôi cảm thấy nhục nhã như một kẻ hèn nhát”

“Thưởng thức tất cả những gì mà cuộc đời trao tặng, nhưng giữ được cho mình sự tự do và lòng dũng cảm bảo vệ tự do ấy. Khiến cho khi bạn mất đi một vật, khi bạn nhận thêm một vật, cuộc đời không có nhiều thay đổi”

“Câu chuyện kể không làm thay đổi số phận. Tuy nhiên, chúng ta vẫn kể mãi. Vì sao? Vì bên dưới một sự thật, có những sự thật khác”

Bạn hãy nghe Nguyễn Đức Tùng kể nhé. Nhiều người nói về hòa hợp dân tộc, những thứ to tát đấy mình cũng không có khả năng phân tích, nhưng mình tin đây là một tác phẩm đáng để đọc với tinh thần ấy.

FB: Hoa Thai