TRẦN LÊ BẢO CHÂN: Và Giải Goncourt: Sự Lựa Chọn Việt Nam 2025

Bảo Chân viết liên tiếp ba bài về Thuyền, bài nào cũng xuất sắc, từ góc nhìn độc đáo của chị. Hôm ra mắt sách ngày 21 tháng 6. 2025 ở Sài Gòn, chị có đến dự với chúng tôi, nhưng có lẽ do đông người và không ai kịp giới thiệu, nên tôi để lỡ mất cơ hội gặp chị. Sau đó Giám đốc Hoa Phượng cho tôi hay đã mời Bảo Chân dịch cuốn sách và chị nhận lời suy nghĩ. Chị dịch thử vài đoạn. Như Sông Hậu.

La nuit sur le fleuve Hậu, la lune décroissante jette une lueur pâle sur la façade de l'eau, les vagues clapotent doucement contre la coque. D’un moment à l’autre, une volée flottant d’oiseaux nocturnes frôle nos têtes, leurs ailes déployées dans la lumière lunaire. D’un moment à l’autre, des chauves-souris virevoltent dans l'obscurité tels des âmes errantes revenues rendre visite aux anciens amis. Nous nous murmurons à l'oreille des histoires glanées auprès des gens du fleuve.

Ở Bảo Chân, tôi cũng nhìn thấy sông Hương và sông Seine.

NĐT

___________________________________________________________________

Bây giờ mời đọc một trích đoạn bài do TS Bảo Chân viết về Giải Goncourt- Sự Lựa Chọn Việt Nam 2025, vừa diễn ra ở Quy Nhơn và một bài của TS Nguyễn Hồng Anh nhân giải này.

___________________________________________________________________

Bảo Chân:

GIẢI GONCOURT - SỰ LỰA CHỌN VIỆT NAM: sự hiện diện của Việt Nam trong đời sống văn chương Pháp.

Có lẽ, với tất cả ai yêu văn chương thế giới, yêu văn học Pháp đều biết đến giải thưởng văn chương Goncourt của Pháp, vốn từ lâu đã trở thành biểu tượng của danh dự và uy tín.

Giải thưởng được thành lập năm 1903, do Viện Hàn Lâm Goncourt trao tặng hằng năm cho một tác phẩm tiểu thuyết xuất sắc nhất viết bằng tiếng Pháp. Trong lịch sử, nhiều tác phẩm kinh điển đã từng được vinh danh, như "À l’ombre des jeunes filles en fleurs" (Dưới bóng những cô gái tuổi hoa) của Marcel Proust hay "La Condition humaine" của André Malraux, "Les racines du ciel" của Romain Gary đã trở thành kiệt tác của văn chương đương đại.

Tuy nhiên, không chỉ dừng trong lãnh thổ nước Pháp, trong hơn hai mươi năm qua, Viện Hàn Lâm Goncourt đã mở rộng tầm ảnh hưởng của mình ra thế giới thông qua mô hình “Le choix Goncourt” ở các quốc gia khác – tức là cho phép nhiều nước khác tham gia tuyển chọn giải thưởng Goncourt của nước đó.

Điểm đặc biệt của sáng kiến này nằm ở việc trao quyền lựa chọn cho các độc giả trẻ, đặc biệt là những độc giả là sinh viên Pháp ngữ ở nhiều quốc gia. Các bạn trẻ ấy có nhiệm vụ đọc những tác phẩm vào danh sách chung kết, sau đó họ phải tranh luận và bình chọn cho cuốn tiểu thuyết mà họ cho rằng xứng đáng được trao giải "Le choix Goncourt" - tác phẩm này có thể khác với tác phẩm đã đạt giải Goncourt chính thức ở Pháp.

Với nguyên tắc vận hành như vậy, nhiều “phiên bản” Goncourt đã ra đời: tại Ba Lan, Serbia, Maroc, Liban, Thụy Sĩ, Canada, Nhật Bản, Trung Quốc và từ năm 2023, tại Việt Nam... Ở thời điểm năm 2025, đã có hơn 30 nước tham gia vào giải thưởng "Le choix Goncourt".

Một giải thưởng vừa kinh điển vừa sáng tạo

"Giải Goncourt – Sự lựa chọn Việt Nam" do cơ quan hợp tác và phát triển văn hoá Pháp, Viện Pháp Việt Nam và Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam tổ chức - sau khi được Viện hàn lâm Goncourt xét duyệt - với sự phối hợp của nhiều trường đại học có đào tạo tiếng Pháp ở Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh…

Mùa giải Goncourt Việt Nam bắt đầu diễn ra vào năm 2022 và từ đó đã trở thành sự kiện văn học Pháp thường niên tại Việt Nam, thu hút đông đảo sinh viên ngành Pháp ngữ, văn học và dịch thuật.

Quy trình bình chọn tái hiện bầu không khí trí thức đặc trưng của giải thưởng Goncourt: những thành viên của ban tuyển chọn phải đọc các tiểu thuyết trong danh sách chung kết (4 tác phẩm), tham gia các buổi thảo luận sôi nổi, rồi bỏ phiếu kín để chọn ra tác phẩm xứng đáng nhất được vinh danh “Giải Goncourt – Sự lựa chọn Việt Nam”. Kết quả của giải thưởng hằng năm phản ánh góc nhìn và cảm thụ riêng của bạn đọc trẻ Việt Nam đối với văn học Pháp đương đại.

Những tác phẩm đã được vinh danh tại Việt Nam:

-2023: Une somme humaine của Markenzy Orcel

- 2024: Humus của Gaspard Koenig

- 2025: chúng ta sẽ có kết quả chính thức sau buổi bỏ phiếu kín chung kết ngày mai.

Đây là mục giới thiệu về giải Sự lựa chọn Goncourt Việt Nam trên trang chính thức của Viện Hàn Lâm Goncourt Pháp. https://www.academiegoncourt.com/le-choix-du-vietnam 

Bảo Chân FB

_______________________________________________________________________

Nguyễn Hồng Anh:

Khi chúng tôi đang “tám” với nhau thì chị nói mai dẫn sinh viên đi công tác. Tôi tưởng là gv đưa sv đi thực tập như bình thường. Nhưng không!  Chị nói chị cùng sinh viên đi dự đợt bình chọn giải thưởng Goncourt ở Việt Nam, kèm nhiều giải thích về giải thưởng cho tôi.

Tôi ngạc nhiên quá trời! Không chỉ vì chị giỏi quá (tôi đã biết độ “xịn” của chị khi nghe chị nằm trong Ban giám khảo Giải thưởng văn học 5 châu lục Pháp ngữ, từ nhiều năm nay) mà vì công sức, sự nối kết, hướng dẫn của chị dành cho sv, đưa các bạn trẻ vào một sân chơi lớn và ý nghĩa như thế: Theo chị kể là sẽ có 5 nhóm đại diện cho 5 trường ĐH ở VN tham gia, mỗi nhóm gồm 1 gv và 4 sv; điều kiện rất khó là sv phải có bằng Delf B2 và đọc được tiểu thuyết tiếng Pháp, nên mỗi năm chị phải rất nhọc công đi tìm sv đủ điều kiện trong trường (không được trường ngoài, nhưng cũng có thể không là sv khoa Pháp - nên bạn nào thấy mình đủ khả năng cứ mạnh dạn ghi danh với cô Bảo Chân nha!  ). Mình đùa: “Thế có khi chị phải “nuôi” từ năm 1 ấy nhỉ!

Tóm lại là nhờ chị tôi mới biết đến giải thưởng sáng tạo này! Nhờ chị, tôi mới biết Sv trường tôi “ngầu” như thế! Quả là ếch ngồi (không phải ngoài) đáy giếng!

Nguyễn Hồng Anh FB